A Man Escaped Film İncelemesi

Au Hasard Balthazar filminin çok hoşuma gitmesinden sonra Bresson'un filmlerini araştırırken karşıma A Man Escaped çıktı. Tabii ben de filmi izleyip üstüne bir yazı yazmadan edemedim. Film Naziler tarafından hapse tıkılmış bir adamın o hapishaneden kaçış hikayesini anlatıyor. İzlediğim bu ikinci Bresson filminde yine benzer karakteristik Bresson etkileri var filmde ve şahsen bu etkilerin bir kısmı gerçekten hoşuma gidiyor. Girizgahı çok uzatmadan filmden bana kalanları size anlatmaya başlayayım.

Öncelikle Bresson'un sinemaya bakışını Au Hasard Balthazar yazısında anlatmaya çalışmıştım. Filmde pek müzik duyduğumu hatırlamıyorum. Filmde ses etkili bir biçimde kullanılmış. Filmde hiç bir infaz sahnesi göremiyoruz fakat ne zaman bir infaz gerçekleşse silah sesi duyuyoruz. Bu durum filme hücreden bir bakış yakalamamızı sağlıyor ve hücredeki korku ortamına katkıda bulunuyor. Sesin görmediğimiz hikayeyi bize anlatması gibi bir özelliği var. Buna infaz örneği dışında gardianın gelişini hep duymamız,saat başı olduğunu siren sesinden anlamamız söylenebilir. Film sırasında istemeden gardianın tıkırtısından korkar bir hale geldim çünkü Fontaine'nin yakalanmasını istemiyordum. Bu açıdan sesin kullanımı gerçekten hikayenin bize daha fazla geçmesini sağlıyor.

Filmde tiyatral bir anlatımdan yine kaçınılmış. Oyuncuların suratlarına bakarsanız dümdüz ve bize bir şey anlatmayan duvarlar görürsünüz. Bresson filminin bu özelliği izleyicinin kendi gerçekliğini yarartmasına imkan sunuyor. Bresson'a göre eğer oyuncular gerçekten oynarlarsa kendi gerçekliklerini filme dayatmış olacaklar ve bu kesinlikle istenmeyen bir durum. Ayrıca filmin diyaloglarında da gerçekten bir sadelik görüyoruz. Tüm bu değindiğim detaylar filmi sadeleştirdiği için filmi izlemek gerçekten daha kolay bir hal alıyor. Bu durum da akıcılığı ve anlaşılırlığı arttırıyor. Özellikle bir Bergman filmi izleyip ardından Bresson'la devam ederseniz bu sadeliği çok net bir şekilde görebileceğinize inanıyorum.

Filmin meselesine değinelim biraz da... Filmin sonu aslında zaten filmin adında veriliyor. Bence burada bile film adına bir mesaj var. Aslında kaçabilmek veya kaçamamak filmin konusu değil. Bresson'un bize vurgulamaya çalıştığı şey Adamın kaçmaya karar verdiği andan itibaren kararlılıkla ve yılmadan bu planını uygulamaya çalışması. Sonu ne olursa olsun , bir hücrenin içinde tıkılı kalmayı kabullenmeden, Nazi zulmüne boyun eğmeden ve hayattan umudunu kaybetmeden yaşaması önemliydi Fontaine'in. Öyle bir hırs ki hayattan artık hiç bir beklentisi kalmamış , onunla başlarda konuşmaya bile yeltenmeyen ,komşu hücresinde kalan yaşlı adamı bile etkileyip onun battaniyesini kaçış aracı olarak kullanmasını sağlıyor. Diğerleri gibi İncil okuyup veya bir şeyler yazıp , düşünerek bunun üzerinden bir mutluluk arayışına girmiyor , çünkü durumu kabullenmek onun için en zor şey. Daha önce söylediğim gibi sonucu hiç önemli değil. Önemli olan tek şey tutsaklığı reddetmek. Filmin başında söylediği gibi ölüm gününü bekleyen bir tutsak olmaktansa , ani bir infaz onun için daha iyi bir seçenek. Filmde hapishane rutinini ve bunaltıcılığını üzerimizde hissediyoruz. Her sabah kontrol var. Yüzlerini yıkadıkları ve yemek yedikleri saatler hep belli. Bu insanın üstüne gelen iğrenç rutinden kaçmanın tek yolu kaçmayı denemek. Fontaine tabii ki bir anda aslana kaplana dönüşmüyor. Fontaine aşamalı bir gelişme katediyor film boyunca. O karamsar hapishane ortamında bile kaçma düşüncesini destekleyen küçük umutlara tutunup bu düşüncesini ayakta tutuyor, daha önce kaçmayı deneyip kaçamayan arkadaşını görmesine rağmen. Odasına gelen çocuk ve infaz kararı bütün planıyla önündeki bütün şüphelerini kaldırıyor. Fakat Fontaine de bir insan ve planı yapmakla , uygulamak farklı şeyler. Kaçış sırasında Fontaine'nin teklediği ve heyecanlandığı sahnelerde onunla empati kurabiliyoruz şişirilmiş Holywood karakterlerinin aksine daha gerçekçi ve bizden biri Fontaine.

İster izledikten sonra "en zor durumda bile her zaman çözüme dair bir umut vardır" gibi ulvi bir mesaj arayışına girin , ister sadece hikayenin keyfine varın iki durumda da zevk alacağınız bir film A Man Escaped.